Od 1 stycznia 2025 roku pierwsza część podatników podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) będzie zobowiązana do prowadzenia ksiąg rachunkowych w formacie cyfrowym oraz ich przesyłania do właściwego naczelnika urzędu skarbowego za pomocą Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK_KR_PD). To dopiero początek, albowiem w kolejnych latach etapami wchodzić w ten obowiązek będą następni podatnicy.
Spis treści:
Kto jest zobowiązany do przesyłania pliku JPK CIT?
Zacznijmy jednak od tego, czy na pewno wszyscy podatnicy CIT są zobowiązani do przesyłania pliku JPK_CIT.
Na podstawie przepisów ustawy zwolnieni z obowiązku są niektórzy podatnicy, a mianowicie:
- zwolnieni od podatku na podstawie art. 6 ust. 1, z wyjątkiem fundacji rodzinnych (np. Skarb Państwa, KOWR, jednostki budżetowe, jednostki samorządu terytorialnego i inne);
- podatnicy wskazani w art. 27a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako: ustawa o CIT), a zatem podatnicy, którzy zeznanie CIT-8 mogą składać w postaci papierowej oraz osiągają wyłącznie dochody wolne od podatku na podstawie art. 17 ust. 1, oraz nie są obowiązani do sporządzenia deklaracji lub informacji, o których mowa w art. 35 ust. 10, art. 38 ust. 1a i 1b, art. 39 ust. 1-4, art. 42 ust. 1a-4, art. 42a ust. 1 i art. 42e ust. 5 i 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;
- prowadzący uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów.
Dla podatników, którzy nie mogą korzystać ze zwolnienia, zaplanowano bowiem harmonogram następująco:
- za lata podatkowe rozpoczynające się po 31 grudnia 2024 r. w przypadku podatkowych grup kapitałowych oraz podatników CIT, których wartość przychodu w poprzednim roku podatkowym przekroczyła 50 mln euro;
- za lata podatkowe rozpoczynające się po 31 grudnia 2025 r. w przypadku podatników CIT (innych niż ww.) obowiązanych przesyłać ewidencję JPK_VAT oraz podatników PIT/PPE/PPL obowiązanych przesyłać ewidencję JPK_VAT (struktury logiczne JPK_KR, JPK_PKPiR oraz JPK_EWP);
- za lata podatkowe rozpoczynające się po 31 grudnia 2026 r. w przypadku pozostałych podatników CIT oraz PIT/PPE/PPL (struktury logiczne JPK_KR, JPK_PKPiR oraz JPK_EWP).
Jednolity Plik Kontrolny to zestandaryzowany format danych, który umożliwia przesyłanie informacji z ksiąg rachunkowych bezpośrednio do urzędów skarbowych w sposób uporządkowany i łatwy do analizy. Przedsiębiorcy muszą przygotować swoje systemy księgowe do generowania plików XML, które będą zawierały szczegółowe dane o każdej operacji gospodarczej, w tym m.in. o fakturach, środkach trwałych, przychodach i kosztach.
Rodzaje opublikowanych struktur dla podatników CIT
Podatnicy CIT będą wysyłać plik JPK_KR_PD oraz JPK_ST_KR. Pierwszy plik służy do raportowania ksiąg rachunkowych, a drugi do przesyłania ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.
Szczegółowe omówienie danych, które muszą być uwzględnione w raportach księgowych
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 sierpnia 2024 roku wprowadza szczegółowe wytyczne dotyczące dodatkowych danych, które muszą być zawarte w księgach rachunkowych przekazywanych jako część JPK CIT. Do tych danych należą:
- numer identyfikacji podatkowej kontrahenta podatnika, o ile został nadany;
- numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur, o ile został nadany do dnia przekazania księgi – w przypadku faktur wystawionych przez podatnika stanowiących dowód księgowy;
- znaczniki identyfikujące konta ksiąg wykazywane według słownika znaczników identyfikujących konta ksiąg dla:
- banków – określonego w załączniku nr 1 do rozporządzenia;
- zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji – określonego w załączniku nr 2 do rozporządzenia;
- jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – określonego w załączniku nr 3 do rozporządzenia;
- funduszy inwestycyjnych – określonego w załączniku nr 4 do rozporządzenia;
- domów maklerskich – określonego w załączniku nr 5 do rozporządzenia;
- spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych – określonego w załączniku nr 6 do rozporządzenia;
- pozostałych jednostek – określonego w załączniku nr 7 do rozporządzenia;
- dane potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie danego środka trwałego lub danej wartości niematerialnej i prawnej z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, zwanej dalej „ewidencją”:
- w przypadku faktur stanowiących dowód księgowy zbycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej – numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur, o ile został nadany do dnia przekazania księgi;
- numer dowodu, na podstawie którego przyjęto do używania środek trwały lub wartość niematerialną i prawną;
- rodzaj dowodu potwierdzającego nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z ewidencji;
- datę nabycia, wytworzenia, przyjęcia do używania lub wykreślenia z ewidencji;
- numer inwentarzowy nadawany przez jednostkę;
- wysokość różnicy pomiędzy wynikiem finansowym ustalonym na podstawie przepisów o rachunkowości a podstawą opodatkowania ustaloną na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych w podziale na:
- wysokość przychodów zwolnionych z opodatkowania – wykazuje się trwałe różnice pomiędzy zyskiem (stratą) dla celów rachunkowych a dochodem (stratą) dla celów podatkowych;
- wysokość przychodów niepodlegających opodatkowaniu w bieżącym roku;
- wysokość przychodów podlegających opodatkowaniu w bieżącym roku, ujętych w księgach lat ubiegłych;
- wysokość przychodów podlegających opodatkowaniu, niepodlegających ujęciu w księgach;
- wysokość kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów – wykazuje się trwałe różnice pomiędzy zyskiem (stratą) dla celów rachunkowych a dochodem (stratą) dla celów podatkowych;
- wysokość kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów w bieżącym roku;
- wysokość kosztów uznawanych za koszty uzyskania przychodów w bieżącym roku, ujętych w księgach lat ubiegłych;
- wysokość kosztów uznawanych za koszty uzyskania przychodów, niepodlegających ujęciu w księgach.
Dla podatników sporządzających sprawozdania finansowe na podstawie art. 45 ust. 1a i 1b ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości, Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej, o których mowa w art. 2 ust. 3 tej ustawy, księgi za rok podatkowy, który rozpoczyna się po dniu 31 grudnia 2024 r., a przed dniem 1 stycznia 2026 r., mogą nie być uzupełniane o dodatkowe dane dotyczące znaczników kont księgowych. Wynika to z faktu, że ten słownik (docelowo o numerze 8) nie został opublikowany.
Dodatkowo dla roku rozpoczynającego się po 31 grudnia 2024 roku podatnicy nie są zobowiązani do uzupełniania dodatkowych danych w zakresie:
- numer identyfikacji podatkowej kontrahenta podatnika, o ile został nadany;
- numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur, o ile został nadany do dnia przekazania księgi – w przypadku faktur wystawionych przez podatnika stanowiących dowód księgowy;
- dane potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie danego środka trwałego lub danej wartości niematerialnej i prawnej z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
- wysokość różnicy pomiędzy wynikiem finansowym ustalonym na podstawie przepisów o rachunkowości a podstawą opodatkowania ustaloną na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych.
W tabeli 1 i 2 podsumowano jakie dane czasowo mogą nie być uzupełniane w strukturach logicznych.
Tabela 1. Struktura JPK_KR_PD
| PLIK JPK_KR_PD | Rok rozpoczynający się po 31.12.2024 | Rok rozpoczynający się po 31.12.2025 |
|---|---|---|
| Dziennik | TAK | TAK |
| Zestawienie obrotów i sald | TAK | TAK |
| Wykaz zapisów księgowych | TAK | TAK |
| Mapowanie wg. UoR | TAK | NIE |
| Mapowanie wg. MSSF | TAK | TAK |
| Dane kontrahentów | ||
| Numer systemowy i kod kraju | TAK | TAK |
| NIP | NIE | TAK |
| Numer KSeF dla faktur sprzedaży | NIE | TAK |
| Dane dot. Węzła RPD | NIE | TAK |
Tabela 2. Struktura JPK_ST_KR
| PLIK JPK_ST_KR | Rok rozpoczynający się po 31.12.2024 | Rok rozpoczynający się po 31.12.2025 |
|---|---|---|
| Ewidencja środków trwałych i WNiP | TAK | TAK |
| Nazwa środków trwałych i WNiP | TAK | TAK |
| Szczegóły dot. Amortyzacji | TAK | TAK |
| Wartość początkowa | TAK | TAK |
| Powód wykreślenia z ewidencji | TAK | TAK |
| Dodatkowe dane | ||
| Numer KSeF dla zbycia ŚT/WNiP | NIE | TAK |
| Numer i rodzaj dowodu przyjęcia do używania | NIE | TAK |
| Numer inwentarzowy | NIE | TAK |
| Data nabycia, wytworzenia, przyjęcia lub wykreślenia | NIE | TAK |
Przegląd i wyjaśnienie struktury znaczników używanych do identyfikacji danych w systemach księgowych
Znaczniki są kluczowym elementem systemów finansowo-księgowych, które umożliwiają jednoznaczne oznaczanie zapisów księgowych na kontach. W strukturach JPK wprowadzono szczegółowe wytyczne dotyczące stosowania znaczników, które pomagają w klasyfikacji kont księgowych zgodnie z ich charakterystyką. Znaczniki muszą być odpowiednio przypisane do danych, tak aby można było jednoznacznie identyfikować przychody, koszty, zobowiązania i inne elementy księgowe.
Przykłady znaczników w słowniku znaczników numer 7.
| ZNACZNIK | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| BAAI1_W | AKTYWA | Aktywa trwałe | Wartości niematerialne i prawne | Koszty zakończonych prac rozwojowych | |
| BAAI1_A | AKTYWA | Aktywa trwałe | Wartości niematerialne i prawne | Koszty zakończonych prac rozwojowych | Odpisy aktualizujące wartość kosztów zakończonych prac rozwojowych |
| BAAI1_U | AKTYWA | Aktywa trwałe | Wartości niematerialne i prawne | Koszty zakończonych prac rozwojowych | Umorzenie zakończonych prac rozwojowych |
Jak odpowiednio oznaczać konta księgowe, aby spełniały wymogi raportowania?
Aby spełniać wymogi raportowania, podatnicy muszą upewnić się, że stosowane przez nich konta księgowe są właściwie oznaczone zgodnie ze słownikiem znaczników zawartym w rozporządzeniach Ministra Finansów. Dodatkowo struktura logiczna JPK jest zaprojektowana tak, aby umożliwiać raportowanie zarówno elementów podatkowych, jak i niepodatkowych. Oznacza to, że pliki JPK zawierają kompleksowe informacje o przychodach, kosztach, podatkach oraz dodatkowe dane, które nie są bezpośrednio związane z podatkami, ale mogą mieć istotne znaczenie dla pełnej analizy finansowej.
Co zawiera struktura JPK_ST_KR?
Struktura JPK_ST_KR służy do przesyłania danych dotyczących środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, które podatnicy ewidencjonują. W ewidencji tej przesyłanej po raz pierwszy za rok rozpoczynający się po 31 grudnia 2024 roku oraz w latach kolejnych, podatnicy nie będą musieli uzupełniać dodatkowych danych dotyczących środków trwałych czy wartości niematerialnych i prawnych wprowadzonych do ewidencji przed 1 stycznia 2025 roku.
W ewidencji jednak znaleźć się będą musiały wszystkie środki trwałe i wartości niematerialne i prawne, które są na stanie jednostki po 31 grudnia 2024 roku i do 1 stycznia 2025 roku nie zostały zlikwidowane czy zbyte.
Jednakże dla tych „starych” środków trwałych czy WNIP podatnik nie ma obowiązku uzupełniania danych dot.:
- w przypadku faktur stanowiących dowód księgowy zbycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej:
- numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur, o ile został nadany do dnia przekazania księgi,
- numer dowodu, na podstawie którego przyjęto do używania środek trwały lub wartość niematerialną i prawną,
- rodzaj dowodu potwierdzającego nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z ewidencji,
- datę nabycia, wytworzenia, przyjęcia do używania lub wykreślenia z ewidencji,
- numer inwentarzowy nadawany przez jednostkę.
Jednakże w przypadku, gdy po 31 grudnia 2024 roku dojdzie do zbycia takiego środka trwałego czy wartości niematerialnej i prawnej, podatnik jest zobowiązany do wskazania w ewidencji:
- w przypadku faktur stanowiących dowód księgowy zbycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej,
- numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur, o ile został nadany do dnia przekazania księgi daty wykreślenia z ewidencji.
Ewidencja będzie jednak posiadała wszystkie dane dotyczące elementów związanych z amortyzacją podatkową i bilansową.
Elementy struktury
Elementy struktury to:
- Numer inwentarzowy – pole znakowe (do 256 znaków)
- Data nabycia/wytworzenia środka trwałego – pole daty, np. 2025-01-02
- Data nabycia wartości niematerialnej i prawnej lub zakończenia prac rozwojowych zaliczanych do wartości niematerialnych i prawnych – pole daty np. 2025-01-02
- Data przyjęcia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania/data ujęcia w księgach rachunkowych udokumentowanego przyjęcia zakończonych prac rozwojowych jako obiektu inwentarzowego WNiP – pole daty np. 2025-01-02
- Określenie numeru dokumentu (OT), na podstawie którego wprowadzono środek trwały lub WNiP do ewidencji – pole znakowe (do 256 znaków)
- Określenie rodzaju dokumentu stwierdzającego nabycie/wytworzenie. Rodzaj dowodu wskazuje się poprzez wybór odpowiedniego oznaczenia:
- S – umowa sprzedaży,
- D – umowa darowizny,
- N – wkład niepieniężny,
- W – wytworzenie,
- F – faktura VAT,
- I – inne
- Nazwa środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej – pole znakowe (do 256 znaków)
- Symbol klasyfikacji środków trwałych (KŚT) – pole znakowe opcjonalne (do 256 znaków)
- Metoda amortyzacji podatkowa. Metodę amortyzacji podatkowej wskazuje się poprzez wybór odpowiedniego oznaczenia:
- D – degresywna,
- L – liniowa,
- J – jednorazowa,
- I – inna,
- X – brak amortyzacji
- Metoda amortyzacji podatkowa (pole opcjonalne). Metoda wybierana z listy wskazanej przy opisie pola E_9_1
- Stawka amortyzacyjna podatkowa podstawowa (procentowa) wynikająca z wykazu stawek amortyzacyjnych
- Stawka amortyzacyjna podatkowa podstawowa (kwotowa), w tym wartość amortyzacji jednorazowej – pole kwotowe
- Stawka amortyzacyjna podatkowa po korekcie (procentowa). Stawka stosowana przez podatnika, jeżeli jest inna niż wynikająca z wykazu stawek amortyzacyjnych (E_10A) – pole opcjonalne
- Wartość początkowa podatkowa – pole kwotowe
- Zaktualizowana wartość początkowa podatkowa (art. 15 ust. 5 CIT lub art. 22o ust. 1 PIT) – pole kwotowe opcjonalne
- Zaktualizowana kwota odpisów amortyzacyjnych podatkowa (art. 15 ust. 5 CIT lub art. 22o ust. 1 PIT) – pole kwotowe opcjonalne
- Zmiana wartości początkowej podatkowej (z powodów innych niż na podstawie art. 15 ust. 5 CIT lub art. 22o ust. 1 PIT): (+) zwiększenie; (-) zmniejszenie – pole kwotowe opcjonalne
- Kwota odpisów amortyzacyjnych wg stanu na ostatni dzień roku poprzedzającego rozpoczęcie ewidencji (art. 16g ust. 20-22 ustawy CIT, art. 22n ust. 5 PIT) – pole kwotowe opcjonalne
- Częstotliwość odpisu – wskazuje się poprzez wybór odpowiedniego oznaczenia:
- M – miesięczny,
- K – kwartalny,
- R – roczny,
- J – jednorazowy,
- S – sezonowa,
- I – inna,
- X – brak odpisu
- Wysokość odpisu amortyzacyjnego podatkowego – niestanowiącego kosztu uzyskania przychodu dla danego roku podatkowego/obrotowego – pole kwotowe opcjonalne
- Suma odpisów amortyzacyjnych podatkowych dla danego roku podatkowego/obrotowego – pole kwotowe
- Suma odpisów amortyzacyjnych podatkowych narastająco w całym okresie amortyzacji – pole kwotowe
- Wartość początkowa rachunkowa – pole kwotowe
- Zaktualizowana wartość początkowa rachunkowa (na podstawie art. 31 ust. 3 UoR) – pole kwotowe opcjonalne
- Zaktualizowana kwota odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych rachunkowa (na podstawie art. 31 ust. 3 UoR) – pole kwotowe opcjonalne
- Zmiana wartości początkowej rachunkowej (z powodów innych niż na podstawie art. 31 ust. 3 UoR): (+) zwiększenie; (-) zmniejszenie – pole kwotowe opcjonalne
- Stawka amortyzacyjna rachunkowa (procentowa)
- Stawka amortyzacyjna rachunkowa (kwotowa)
- Suma odpisów amortyzacyjnych rachunkowych dla danego roku podatkowego/obrotowego – pole kwotowe
- Suma odpisów amortyzacyjnych rachunkowych narastająco w całym okresie amortyzacji – pole kwotowe
- Data wykreślenia z ewidencji – pole daty np. 2025-01-02
- Przyczyna wykreślenia z ewidencji (tytuł likwidacji). Przyczynę wykreślenia wskazuje się poprzez wybór odpowiedniego oznaczenia:
- A – przekwalifikowanie do innej grupy aktywów,
- S – sprzedaż,
- X – stwierdzenie niedoboru,
- K – kradzież,
- D – darowizna,
- N – wkład niepieniężny,
- I – inne
- Określenie numeru dokumentu stwierdzającego wykreślenie z ewidencji – pole znakowe
- Wskazanie numeru dokumentu KSeF stwierdzającego zbycie – pole opcjonalne
- Reklasyfikacja (zmiana klasyfikacji KŚT w trakcie roku podatkowego/obrotowego):
Podsumowanie
Podsumowując, wprowadzenie obowiązku raportowania ksiąg rachunkowych w formacie JPK CIT, a docelowo także PIT stanowi ważny krok w kierunku cyfryzacji i usprawnienia systemu podatkowego w Polsce.
Szczegółowe wytyczne dotyczące danych do raportowania oraz stosowania znaczników mają na celu zwiększenie przejrzystości i dokładności analiz podatkowych. JPK_KR_PD i JPK_ST obejmują szeroki zakres informacji, od danych finansowych po szczegóły dotyczące środków trwałych.
__________________________
Podatnicy wielokrotnie borykają się z problemami związanymi z wystawianiem faktur. Wydawałoby się zaskakujące, że jednym z najczęstszych problemów z fakturowaniem jest ustalenie co jest datą wystawienia, a co datą sprzedaży. Przeczytaj najnowszy artykuł eksperta i doradcy podatkowego Patrycji Kubiesy na ten temat.
