W najnowszych przepisach, które wchodzą w życie już 1 kwietnia 2024 roku, zmieniają się kwoty jednorazowych odszkodowań przysługujących pracownikom, którzy doznali wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opublikowało obwieszczenie, które określa nowe stawki odszkodowań obowiązujące od kwietnia 2024 do marca 2025 roku. Przyjrzyjmy się bliżej, co dokładnie się zmieniło i jak te zmiany mogą wpłynąć na pracowników oraz pracodawców.
Od 1 kwietnia 2024 roku, odszkodowania te będą kształtować się w przedziale od 1431 zł do nawet 128 799 zł, zależnie od stopnia uszczerbku na zdrowiu lub w przypadku śmierci pracownika.
Spis treści:
Definicje podstawowe
Zacznijmy od przypomnienia, co ustawodawca rozumie pod pojęciami „wypadek przy pracy” i „choroba zawodowa”. Wypadek przy pracy, zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, to nagłe zdarzenie spowodowane przyczyną zewnętrzną, które powoduje uraz lub śmierć i ma związek z wykonywaną pracą. Choroba zawodowa to z kolei choroba wymieniona w wykazie chorób zawodowych, spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych dostarcza jasnych wytycznych na temat tego, co kwalifikuje się jako wypadek przy pracy, co jest fundamentalne dla ochrony pracowników oraz minimalizacji ryzyka w miejscu pracy.
Wypadek przy pracy to nie tylko moment, w którym coś idzie zdecydowanie nie tak, np. upadek z drabiny. Jest to każde nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które prowadzi do urazu lub śmierci. Zgodnie z prawem, obejmuje to szeroki wachlarz sytuacji, w tym:
- Wykonywanie zwykłych czynności lub poleceń przełożonych.
- Czynności wykonane na rzecz pracodawcy, nawet bez bezpośredniego polecenia.
- Przebywanie w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą a miejscem wykonywania pracy.
Równie ważne jest uwzględnienie sytuacji, takich jak podróże służbowe czy szkolenia z zakresu samoobrony, które również mogą prowadzić do wypadków przy pracy.
Zrozumienie i akceptacja tej szerokiej definicji wypadku przy pracy ma kluczowe znaczenie dla tworzenia bezpiecznych warunków pracy. Uświadamia to pracodawców o konieczności zapewnienia odpowiednich środków ochrony oraz procedur, które minimalizują ryzyko wypadków, niezależnie od miejsca wykonywania pracy przez pracownika.
Choroba zawodowa to termin, który może wydawać się odległy, aż do momentu, gdy sami lub ktoś z naszych bliskich spotka się z problemem. Według art. 235^1 Kodeksu pracy, za chorobę zawodową uznaje się schorzenie wymienione w wykazie chorób zawodowych, jeśli ocena warunków pracy pozwala bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem stwierdzić, że zostało ono spowodowane przez szkodliwe czynniki zdrowotne obecne w miejscu pracy, lub jest wynikiem sposobu wykonywania pracy. Mówimy wtedy o „narażeniu zawodowym”.
Odszkodowania – przegląd stawek
W okresie od dnia 1 kwietnia 2024 r. do dnia 31 marca 2025 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, o których mowa w art. 12 i art. 14 ust. 1–4 ustawy z dnia 30 października 2002 r.:
- 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (art. 12 ust. 1 ustawy);
- 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych (art. 12 ust. 2 ustawy);
- 25 044 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego (art. 12 ust. 3 ustawy);
- 25 044 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty (art. 12 ust. 4 ustawy);
- 128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty (art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy);
- 64 399 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko (art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy);
- 128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci (art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy);
- 128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawnionych równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko (art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy);
- 25 044 zł, jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom (art. 14 ust. 3 ustawy);
- 64 399 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego (art. 14 ust. 4 ustawy)
Źródło: OBWIESZCZENIE MINISTRA RODZINY, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 21 lutego 2024 r. w sprawie wysokości kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w okresie od dnia 1 kwietnia 2024 r. do dnia 31 marca 2025 r. (monitorpolski.gov.pl)
Co oznacza w praktyce zmiana w kwotach odszkodowania?
Po pierwsze, wzrost kwot odszkodowań stanowi większe zabezpieczenie finansowe dla pracowników i ich rodzin w przypadku wypadków i chorób zawodowych. To ważne wsparcie, które może pomóc w pokryciu kosztów leczenia, rehabilitacji czy też kompensować utratę dochodów związanych z niemożnością pracy.
Po drugie, zmiany te mogą również skłonić pracodawców do zwiększenia środków na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy, aby zminimalizować ryzyko wypadków i chorób zawodowych.
Nowelizacja przepisów jest ważnym sygnałem dla całego rynku pracy, podkreślającym znaczenie ochrony zdrowia i życia pracowników. To również przypomnienie, że wypadki przy pracy i choroby zawodowe to poważne zagrożenia, które mogą mieć długotrwałe konsekwencje zarówno dla poszkodowanych, jak i ich rodzin.
Miejmy nadzieję, że te zmiany przyczynią się do zwiększenia świadomości na temat znaczenia bezpieczeństwa w miejscu pracy oraz do poprawy standardów pracy w całej Polsce.
______________
Krótki przewodnik po najważniejszych rodzajach urlopów związanych z rodzicielstwem dostępnych w polskim prawie pracy, które są szczególnie przydatne dla ojców.
