Niezależnie od tego, czy wystawiasz faktury od lat, czy dopiero zaczynasz przygodę z księgowością, jedno jest pewne. Faktura fakturze nierówna. Pro forma, korygująca, zaliczkowa, uproszczona – różne sytuacje wymagają różnych dokumentów, a przepisy nie zawsze są tak oczywiste, jak byśmy sobie tego życzyli.
Czy faktura zawsze musi zawierać adres? Kiedy obowiązkowy jest mechanizm podzielonej płatności? I co zrobić, gdy nabywca wystawia fakturę w imieniu sprzedawcy? Jeśli choć jedno z tych pytań sprawia, że na chwilę się zastanawiasz, ten wpis jest dla Ciebie.
Wystawianie faktur – kto powinien i kiedy jest to obowiązkowe?
Faktura VAT to nie tylko dokument sprzedaży, ale także ważny element prawidłowego rozliczania podatku od towarów i usług. Wystawiają ją podatnicy VAT, którzy są zobowiązani do dokumentowania transakcji objętych opodatkowaniem.
Spis treści:
Kto musi wystawiać faktury VAT?
- Obowiązek ten spoczywa na przedsiębiorcach zarejestrowanych jako czynni podatnicy VAT. Dokumentują oni sprzedaż towarów i usług na rzecz: innych podatników VAT,
- podatników podatku od wartości dodanej (np. w transakcjach wewnątrz UE),
- osób prawnych niebędących podatnikami.
Dodatkowo faktura jest wymagana w przypadku:
- sprzedaży wysyłkowej w obrębie UE,
- wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,
- otrzymania zaliczki przed dokonaniem sprzedaży.
Co ciekawe, nawet jeśli nie jesteś zarejestrowany jako podatnik VAT, w niektórych sytuacjach wciąż masz obowiązek wystawienia faktury.
Kiedy faktura nie jest obowiązkowa?
Nie musisz wystawiać faktury VAT, jeśli:
- wykonujesz czynności zwolnione przedmiotowo (np. usługi medyczne, edukacyjne),
- korzystasz ze zwolnienia podmiotowego (obrót do 200 tys. zł rocznie),
- sprzedajesz towary lub usługi konsumentom (osobom fizycznym).
UWAGA. Konsument może zażądać faktury – jeśli zrobi to w ciągu 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym nastąpiła transakcja, masz obowiązek ją wystawić.
Co musi zawierać faktura VAT?
Faktura to nie tylko obowiązkowy dokument księgowy, ale także podstawa prawidłowego rozliczenia podatku. Może mieć formę papierową lub elektroniczną i zawsze powinna być wystawiona w dwóch egzemplarzach – jeden dla sprzedawcy, drugi dla nabywcy.
Obowiązkowe elementy faktury
Prawidłowo wystawiona faktura powinna zawierać następujące elementy:
- Datę wystawienia faktury.
- Numer faktury, nadany w ramach jednej lub więcej serii, który jednoznacznie identyfikuje dokument.
- Imiona i nazwiska lub nazwę podatnika oraz nabywcy towarów lub usług, a także ich adresy.
- Numer identyfikacji podatkowej podatnika (NIP), za pomocą którego jest on zidentyfikowany na potrzeby podatku. W przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowych może być to numer VAT-UE.
- Numer identyfikacyjny nabywcy, jeśli nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał towary lub usługi.
- Datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów albo wykonania usługi, bądź datę otrzymania zapłaty, jeżeli miała ona miejsce przed sprzedażą, o ile taka data różni się od daty wystawienia faktury.
- Nazwę (rodzaj) towaru lub usługi.
- Miary i ilości (liczby) dostarczonych towarów lub zakresu wykonanych usług.
- Cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto).
- Kwoty wszelkich upustów lub obniżek cen, w tym rabatów z tytułu wcześniejszej zapłaty, jeżeli nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto.
- Wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług objętych transakcją bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto).
- Stawkę podatku VAT.
- Sumę wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku oraz sprzedaż zwolnioną z podatku.
- Kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku.
- Kwotę należności ogółem – łączną kwotę, którą nabywca jest zobowiązany zapłacić.
Informacje dodatkowe na fakturze
Oprócz podstawowych danych, faktura powinna zawierać także określone informacje dodatkowe, w zależności od specyfiki transakcji. Są to m.in.:
- Metoda kasowa – faktura powinna wskazywać, jeśli podatnik korzysta z metody kasowej rozliczania VAT, która może być stosowana przez małych przedsiębiorców, którzy spełniają określone warunki. W takim przypadku, VAT naliczany jest w momencie otrzymania zapłaty, a nie w momencie dokonania sprzedaży.
- Samofakturowanie – jeżeli nabywca towarów lub usług wystawia fakturę w imieniu i na rzecz sprzedawcy (tzw. samofakturowanie), na fakturze musi znaleźć się stosowna adnotacja o tym, że faktura została wystawiona przez nabywcę w jego imieniu. Jest to stosowane głównie w obrocie gospodarczym, gdy strony umowy ustalają, że nabywca będzie wystawiał fakturę za sprzedawcę.
- Mechanizm podzielonej płatności (MPP) – w przypadku faktur dokumentujących transakcje na kwotę powyżej 15 000 zł, objęte obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności, na fakturze musi być wskazanie, że obowiązuje MPP. Dotyczy to transakcji, w których sprzedawca i nabywca muszą stosować mechanizm podzielonej płatności, gdzie zapłata za fakturę jest dzielona na część netto i część VAT, która jest przekazywana bezpośrednio na specjalny rachunek VAT.
- Procedura marży dla biur podróży – w przypadku świadczenia usług turystycznych, gdzie podstawą opodatkowania jest kwota marży (a nie pełna wartość sprzedaży), na fakturze powinno zostać wskazane, że dotyczy ona procedury marży. W ten sposób VAT naliczany jest tylko od marży, a nie od całej kwoty transakcji.
- Procedura marży dla towarów używanych, przedmiotów kolekcjonerskich, antyków i dzieł sztuki – w przypadku sprzedaży towarów takich jak: towary używane, przedmioty kolekcjonerskie, antyki oraz dzieła sztuki, dla których podstawą opodatkowania jest marża, należy wskazać, że transakcja jest objęta procedurą marży. W takim przypadku VAT naliczany jest tylko od różnicy między ceną sprzedaży a ceną zakupu towaru, a nie od całkowitej wartości sprzedaży.
- Nazwisko, imię lub nazwa przedstawiciela podatkowego – jeżeli faktura jest wystawiana przez przedstawiciela podatkowego w imieniu i na rzecz podatnika (np. pełnomocnika, który wystawia faktury w imieniu przedsiębiorcy), należy podać pełne dane przedstawiciela, w tym jego imię i nazwisko, adres oraz numer identyfikacji podatkowej (np. NIP lub inne odpowiednie numery identyfikacyjne).
Mechanizm Podzielonej Płatności (MPP) to system, w którym płatność za towar lub usługę jest dzielona na dwie części: kwotę netto, która trafia na rachunek sprzedawcy, oraz kwotę VAT, która trafia na jego specjalny rachunek VAT. Rachunek VAT jest zakładany przez bank automatycznie dla przedsiębiorcy, który prowadzi działalność gospodarczą.
Podzieloną płatność mogą stosować wyłącznie podatnicy VAT, którzy dokonują płatności przelewem w PLN. Z MPP nie mogą korzystać osoby prywatne, przedsiębiorcy rozliczający się gotówką, bądź ci, którzy otrzymują faktury bez VAT (np. od zwolnionych z VAT dostawców). Przedsiębiorcy mogą stosować MPP dobrowolnie, jeśli zakupują towary od innego przedsiębiorcy. W takim przypadku decydują, które faktury opłacą w systemie podzielonej płatności.
Obowiązkowy MPP dotyczy transakcji, gdzie towary lub usługi należą do kategorii „wrażliwych” (np. elektronika, paliwa, metale szlachetne). Kwota brutto na fakturze przekracza 15 tys. zł. Wówczas obowiązkowy MPP odnosi się tylko do kwoty VAT na fakturze, pozostałą część można zapłacić w tradycyjny sposób.
Adres na fakturze – jaki wpisać?
Na podstawie przepisów dotyczących wystawiania faktur, podatnicy mają obowiązek podania na fakturze adresów zarówno podatnika, jak i nabywcy towarów lub usług.
W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, przepisy nie wskazują jednoznacznie, który adres należy umieścić na fakturze. Czy ma to być adres zamieszkania, czy adres głównego miejsca prowadzenia działalności, zwłaszcza gdy siedziba działalności jest oddzielona od miejsca zamieszkania. Zgodnie z ogólnie przyjętą praktyką, na fakturze należy wskazać adres zamieszkania przedsiębiorcy.
Jednakże, jeżeli przedsiębiorca posiada zarejestrowane główne miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), to na fakturze należy podać adres tego miejsca.
Termin wystawienia faktury
Prawidłowe wystawienie faktury to nie tylko obowiązek podatkowy. Właściwe rozliczenie VAT, zarówno w kontekście prawa, jak i zarządzania finansami firmy, wymaga znajomości terminów, w jakich faktura powinna być wystawiona. Zasadą ogólną jest, że fakturę wystawia się nie wcześniej niż 60 dni przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, a także nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy lub wykonano usługę. Warto jednak wiedzieć, że ta reguła ma kilka wyjątków.
Terminy wystawiania faktur w szczególnych przypadkach
- Usługi budowlane i budowlano-montażowe – fakturę należy wystawić 30 dni od dnia wykonania usługi.
- Dostawa książek drukowanych – fakturę wystawia się 60 dni od dnia wydania towarów.
- Drukowanie książek, gazet, czasopism i magazynów – w przypadku drukowania książek (z wyjątkiem map i ulotek) oraz gazet, czasopism i magazynów, faktura powinna być wystawiona 90 dni od dnia wykonania czynności.
- Dostawy energii elektrycznej, cieplnej, chłodniczej oraz gazu przewodowego– fakturę należy wystawić z upływem terminu płatności (z wyjątkiem usług stanowiących import usług).
- Usługi telekomunikacyjne i inne specjalistyczne usługi – faktura za te usługi powinna być wystawiona z upływem terminu płatności, z wyjątkiem usług stanowiących import usług. Do tej kategorii należą także usługi najmu, dzierżawy, leasingu, a także usługi ochrony osób oraz dozoru.
- Usługi wynajmu, dzierżawy, leasingu i o podobnym charakterze – w tych przypadkach fakturę wystawia się z upływem terminu płatności.
- Stała obsługa prawna, biurowa oraz dystrybucja energii – zasada ta dotyczy również faktur za stałą obsługę prawną i biurową oraz dystrybucję energii elektrycznej, cieplnej i gazu przewodowego, które wystawia się z upływem terminu płatności.
- Opakowania zwrotne objęte kaucją – w przypadku niezwrócenia przez nabywcę opakowania zwrotnego, fakturę należy wystawić:
- W ciągu 7 dni od określonego w umowie dnia zwrotu opakowania.
- Jeśli umowa nie określa terminu zwrotu opakowania, fakturę wystawia się nie później niż 60 dni od dnia wydania opakowania.
Faktury elektroniczne
Faktura elektroniczna to dokument wystawiony w formie elektronicznej, który zawiera te same informacje, co faktura papierowa. Może być zapisana w różnych formatach, takich jak PDF, JPG, XML i inne. Choć wygląd faktury i jej treść pozostają identyczne jak w przypadku wersji papierowej, faktura elektroniczna różni się od niej głównie sposobem przesyłania oraz wymogami dotyczącymi akceptacji odbiorcy.
Jak wysyłać faktury elektroniczne?
Fakturę elektroniczną można przesyłać na kilka sposobów:
- Wysyłka na adres e-mail – faktura może być wysyłana bezpośrednio na adres e-mail wskazany przez odbiorcę.
- Udostępnianie na serwerze – faktura może zostać umieszczona na serwerze, skąd odbiorca może ją samodzielnie pobrać.
Akceptacja odbiorcy
Stosowanie faktur elektronicznych wymaga zgody ze strony odbiorcy. Choć przepisy nie precyzują formy akceptacji, odbiorca może wyrazić zgodę na otrzymywanie faktur elektronicznych na różne sposoby, na przykład:
- podpisując umowę,
- akceptując regulamin sprzedaży,
- w formie ustnej lub dorozumianej (np. brak protestu po otrzymaniu faktury w formie elektronicznej).
Wymogi dotyczące faktur elektronicznych
Aby faktura elektroniczna miała moc prawną, musi spełniać trzy podstawowe warunki:
- Autentyczność pochodzenia – należy zapewnić pewność, że faktura pochodzi od wystawcy.
- Integralność treści – faktura musi być dostarczona bez jakichkolwiek zmian w treści.
- Czytelność – faktura musi być łatwa do odczytania, zarówno przez człowieka, jak i przez systemy informatyczne.
Warunki te można spełnić na kilka sposobów:
- Korzystając z podpisu elektronicznego, który zapewnia autentyczność i integralność.
- Korzystając z elektronicznej wymiany danych (EDI), zgodnie z europejskim modelem wymiany danych elektronicznych.
- Wdrażając tzw. kontrole biznesowe – procesy, które pozwalają powiązać fakturę z dostawą towaru lub usługą, np. poprzez posiadanie dokumentów uzupełniających (zamówienie, umowa, dokument transportowy).
Korzyści z faktur elektronicznych
Przechodzenie na faktury elektroniczne ma wiele zalet:
- Szybkość i wygoda – faktura jest przesyłana w sposób natychmiastowy i nie wymaga fizycznej wysyłki.
- Ekologiczność – brak papieru to mniejsze zużycie zasobów naturalnych.
- Bezpieczeństwo – elektroniczne podpisy i EDI zapewniają pełną integralność dokumentów.
- Optymalizacja kosztów – brak kosztów związanych z drukowaniem i przesyłaniem papierowych faktur.
Jak długo przechowywać faktury?
Zgodnie z przepisami, faktury należy archiwizować przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Forma przechowywania faktur
Faktury mogą być przechowywane w dowolnej formie, zarówno papierowej, jak i elektronicznej, niezależnie od tego, w jakiej formie zostały otrzymane lub wysłane do nabywcy. Oznacza to, że wybór metody archiwizacji zależy od preferencji przedsiębiorcy.
Przechowywanie faktur papierowych
Jeśli zdecydujesz się przechowywać faktury w formie papierowej, należy pamiętać, że dokumenty te muszą być przechowywane w odpowiednich warunkach, które umożliwiają ich łatwy dostęp i zabezpieczają przed zniszczeniem.
Przechowywanie faktur elektronicznych
Faktury w formie elektronicznej można przechowywać w plikach zapisanych w nieedytowalnym formacie (np. PDF, JPG, TIFF), co zapewnia, że treść faktury nie zostanie przypadkowo zmieniona. Co ważne, dokumenty te należy przechowywać w sposób umożliwiający ich łatwe odnalezienie i pobranie w przypadku kontroli.
Digitalizacja faktur papierowych
W świetle interpretacji podatkowych, papierowy oryginał faktury może zostać zniszczony po jego digitalizacji (zeskanowaniu w celu przechowywania w formie elektronicznej). Jeśli zdecydujesz się na takie rozwiązanie, warto wcześniej uzyskać indywidualną interpretację podatkową w tej sprawie, aby upewnić się, że procedura jest zgodna z obowiązującymi przepisami.
Drukowanie faktur elektronicznych
Jeśli preferujesz przechowywanie faktur w formie papierowej, możesz także wydrukować faktury elektroniczne i przechowywać je w tradycyjny sposób. Ważne jest, aby zachować ich czytelność oraz zapewnić, że dokumenty będą przechowywane w odpowiednich warunkach.
Niezależnie od formy przechowywania, pamiętaj, że:
- Faktury muszą być identyfikowalne i potwierdzać, że pochodzą od rzeczywistego wystawcy.
- Treść faktury nie może zostać zmieniona po jej wystawieniu.
- Faktura musi być w pełni czytelna przez cały okres jej przechowywania, zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej.
Jakie są rodzaje faktur?
W obrocie gospodarczym można spotkać się z różnymi rodzajami faktur. Wybór odpowiedniego rodzaju dokumentu zależy od charakteru transakcji oraz specyficznych okoliczności związanych z jej wykonaniem. Poniżej przedstawiamy najważniejsze typy faktur, które możesz wystawić lub otrzymać w zależności od rodzaju działalności.
- Faktura VAT podstawowa
- Faktura zaliczkowa
- Faktura uproszczona
- Refakturowanie
- Samofakturowanie
- Faktura VAT marża
- Faktura VAT RR
- Faktura pro forma
- Nie można wystawiać faktury pro forma po otrzymaniu zapłaty. Gdy zapłata została już dokonana, należy wystawić fakturę VAT, która będzie dokumentem rozliczeniowym.
- Termin „faktura pro forma” jest stosowany zwyczajowo i nie występuje w przepisach prawnych. Pro forma nie jest fakturą, dlatego nie trzeba jej ujmować w ewidencji księgowej, ponieważ nie odzwierciedla dokonanej sprzedaży ani żadnej innej operacji gospodarczej.
- Na fakturze pro forma należy umieścić dopisek „pro forma”, aby jednoznacznie wskazać, że nie jest to dokument księgowy.
- Faktury elektroniczne w zamówieniach publicznych
Kiedy podatnik zwolniony z VAT wystawia faktury
Przedsiębiorcy zwolnieni z VAT, zarówno ze względu na limit obrotu (do 200 tys. zł) jak i rodzaj świadczonych usług (np. usługi medyczne, edukacyjne), zazwyczaj nie muszą wystawiać faktur. Istnieją jednak sytuacje, gdy faktura musi zostać wystawiona lub może być wystawiona dobrowolnie:
Obowiązek wystawienia faktury na żądanie nabywcy
Nabywca może zażądać faktury w ciągu 3 miesięcy od dostarczenia towaru lub wykonania usługi. Faktura powinna być wystawiona:
- Do 15. dnia następnego miesiąca, jeśli żądanie nastąpiło do końca miesiąca transakcji.
- W ciągu 15 dni od zgłoszenia żądania, jeśli żądanie było późniejsze.
Zwolniony z VAT przedsiębiorca może wystawić fakturę dobrowolnie, nawet jeśli nabywca jej nie żąda.
Elementy faktury
Faktura musi zawierać:
- Datę i numer faktury.
- Dane podatnika i nabywcy.
- Rodzaj towaru/usługi, miarę, ilość, cenę netto.
- Kwotę należności ogółem.
Ważne
Na fakturze zwolnionego przedsiębiorcy nie podaje się podstawy prawnej przy zwolnieniu podmiotowym (do 200 tys. zł obrotu), lecz podaje się ją przy zwolnieniu przedmiotowym (np. usługi medyczne).
___________________________
Źródła:
- Jak wystawiać faktury VAT | Biznes.gov.pl – Serwis informacyjno-usługowy dla przedsiebiorcy
- Jakie są rodzaje faktur | Biznes.gov.pl – Serwis informacyjno-usługowy dla przedsiebiorcy
Podstawa prawna
- Art. 8, 19a, 43, 88, 106 a-q, 108, 108a, 113, 115, 116, 117, 119 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
- Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o elektronicznym fakturowaniu w zamówieniach publicznych, koncesjach na roboty budowlane lub usługi oraz partnerstwie publiczno-prywatnym.
- Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 25 kwietnia 2019 r. w sprawie listy innych ustrukturyzowanych dokumentów elektronicznych, które mogą być przesyłane za pośrednictwem platformy elektronicznego fakturowania służącej do przesyłania ustrukturyzowanych faktur elektronicznych oraz innych ustrukturyzowanych dokumentów elektronicznych.
- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 października 2021 r. w sprawie wystawiania faktur
___________________________
SaldeoSMART dla Twojej księgowości
SaldeoSMART to nowoczesne rozwiązanie, które w prosty sposób pomaga firmom w wystawianiu faktur, prowadzeniu księgowości online, a także w pełnej automatyzacji wielu procesów biznesowych.
Dlaczego SaldeoSMART?
SaldeoSMART to kompleksowe narzędzie zaprojektowane z myślą o firmach i biurach rachunkowych, które szukają wygodnego sposobu na wystawianie faktur, kontrolowanie płatności oraz prowadzenie pełnej księgowości. Z jego pomocą możesz zarządzać wszystkimi aspektami finansowymi swojej firmy z jednego miejsca – szybko, intuicyjnie i bez zbędnych formalności.
Co oferuje SaldeoSMART?
- Szybko wystawiaj faktury VAT, faktury proforma czy faktury korygujące – wszystko w jednym systemie. Zintegruj SaldeoSMART z Twoim systemem bankowym, aby faktury były generowane automatycznie na podstawie otrzymanych płatności. Koniec z zapomnianymi fakturami i spóźnionymi terminami.
- Prowadzenie księgowości jeszcze nigdy nie było tak przyjemne. Dzięki integracji z bankami, Twoje operacje bankowe będą automatycznie przypisywane do faktur, co zaoszczędzi Ci mnóstwo czasu.
- Z SaldeoSMART masz pełną kontrolę nad należnościami i zobowiązaniami. System przypomina o terminach płatności, monitoruje zaległe faktury i pozwala na szybkie przypomnienie o niezrealizowanych płatnościach. Możesz także szybko wygenerować raporty, które pokazują płynność finansową Twojej firmy.
- Dzięki opcji współpracy z biurem rachunkowym, wszystkie dane możesz udostępnić wprost do systemu, co pozwala na szybszą obsługę Twoich spraw podatkowych i księgowych. SaldeoSMART to rozwiązanie, które usprawnia współpracę z księgowymi i biurami rachunkowymi.
- Z aplikacją online i mobilną masz dostęp do swojej księgowości z każdego miejsca – wystawiaj faktury, kontroluj płatności, generuj raporty w czasie rzeczywistym, nawet gdy jesteś w podróży.
Dlaczego warto wybrać SaldeoSMART z AURA Technologies?
Dzięki współpracy z AURA Technologies, która oferuje profesjonalne doradztwo, wdrożenie i wsparcie techniczne, masz pewność, że SaldeoSMART będzie doskonale dopasowane do potrzeb Twojej firmy. AURA Technologies to zaufany partner, który zapewnia pełną obsługę w zakresie implementacji, integracji z systemami księgowymi oraz bieżącej pomocy technicznej. Wybierając SaldeoSMART, zyskujesz nie tylko nowoczesne narzędzie, ale również gwarancję wsparcia ekspertów, którzy pomogą Ci w pełni wykorzystać potencjał systemu.
Z SaldeoSMART i AURA Technologies, przyszłość Twojej firmy jest w dobrych rękach. To czas, by uprościć procesy księgowe.

Prowadzisz biuro rachunkowe i korzystasz z SaldeoSMART? Z pewnością już miałeś okazję zobaczyć reklamę programu SMARTduet. Czy SMARTduet budzi Twoje wątpliwości? Pewnie tak… Nowe podejście do współpracy, w którym klienci samodzielnie nabywają kredyty w systemie, wywołuje pytania o realne korzyści, zarówno dla biura, jak i jego klientów. Zastanawiasz się, czy taka forma współpracy będzie ok i czy klienci będą w stanie swobodnie korzystać z funkcji, które zapewnia system?